Burgerschap? Gewoon doen!
Burgerschap? ‘We zijn er mee bezig’, ‘We hebben het op orde’ of ‘We gaan daar volgend jaar mee aan de slag.’ Dit zijn de drie meest gegeven reacties als we met scholen in gesprek gaan over de nieuwe wet burgerschapsonderwijs. Het belang van burgerschap en al haar facetten wordt zeker niet ontkend, maar de ‘hoe dan’ lijkt soms minder voor de hand liggend.
Vanaf 2015 is er met de wet sociale veiligheid op school veel ruimte gekomen voor sociaal emotionele ontwikkeling. Het beeld van de school als plek om alleen te leren lezen, rekenen en schrijven lijkt al langer achterhaald. De school heeft een rol als co-opvoeder, compleet met visie, kernwaarden, leerlijn en maatschappelijke projecten. Met de huidige aanscherping op de wet burgerschapsonderwijs lijkt het net alsof school er nóg meer sociale en opvoedingstaken bij krijgt. Welke burgers wil jouw school afleveren aan de maatschappij en hoe richt je je onderwijs daarop in?
Vanaf 2017 begon deze burgerschapstrein op het onderwijs af te denderen met als grote finale de verankering in de wet in augustus dit jaar. Scholen zijn nu vrijwillig verplicht om op een constructieve manier te werken aan een burgerschapsvisie en curriculum. Maar deden scholen dat dan niet al? Zijn scholen vanaf nu ook verplicht om het meetbaar te maken? Kun je goede burgers examineren? En hoe strookt dit stukje moraliteitseducatie eigenlijk met de vrijheid van onderwijs? Allemaal vragen die het omarmen van dit burgerschap-avontuur niet echt makkelijk maken.
Wie echter goed naar de huidige aanbevelingen en adviesdoelen kijkt, zal het opvallen dat er naast belangrijke kennisdoelen veel vaardigheden en ontwikkelopgaven worden benoemd die prima aansluiten bij de huidige lessen, projecten en schoolactiviteiten. Kort gezegd, de meeste scholen behalen bewust en onbewust al heel veel van de burgerschapsdoelen die worden omschreven. Maar hoe maak je het inzichtelijk? Hoe maak je expliciet wat je dus impliciet al doet én hoe vang je dit dan vervolgens in een visie en een overzichtelijke (leer)lijn?
Deze ‘hoe dan’ kan een stuk eenvoudiger zijn dan je denkt. Elke school heeft al pijlers, kernwaarden, visies en ambities. Dit zijn doorgaans dezelfde waarden die de fundamenten voor het burgerschapscurriculum vormen. Breng samen met jullie team in kaart wat jullie school al doet. Maak vervolgens inzichtelijk waar (eventuele) hiaten zitten en vul aan waar jullie dat nodig en belangrijk vinden!
Tot slot wordt er over burgerschap ook gezegd: Het is een schoolklimaat. Iedereen bouwt mee. Directie, docenten, conciërges, overblijfkrachten, ouders, leerlingen, de buurt, alle betrokkenen! Het geheim van een breed gedragen burgerschapsvisie begint bij de gezamenlijke noodzaak. Het burgerschapsklimaat zijn jullie zelf. Zorg daarom dat maatschappelijke thema’s ook bij het team bespreekbaar zijn en blijven. Ieders mening heeft bestaansrecht maar leg dit altijd langs de meetlat van de schoolvisie. Durf te benoemen waar je individueel voor staat maar bovenal waar jullie als professioneel team voor staan en draag dit samen uit. Zo werk je gedurende het hele jaar aan de doorlopende burgerschapsleerlijn, impliciet en expliciet, in kringgesprekken, de koffiekamer en op het schoolplein, van maandagochtend tot vrijdagmiddag. Burgerschap? Gewoon doen! Of misschien beter gezegd; Burgerschap?
Gewoon samen doen!
Benieuwd naar welke burgers jullie nu al bakken? En behoefte aan een eenvoudige en leuke manier om samen te onderzoeken hoe jullie er voorstaan in verhouding tot de huidige domeinen, doelen en adviezen?
Check onze BurgerschapsTool en breng burgerschap letterlijk samen in beeld!
